लोकसेवा : वस्तुगत प्रश्न

१. आर्थिक वर्ष २०७८÷७९ को बजेटअनुसार आ.व. २०७८/७९ मा आर्थिक वृद्धिदर कति हुने लक्ष्य रहेको छ ?
 ६.५ प्रतिशत

२. सरकारले कहिलेसम्ममा पेट्रोलियम पदार्थबाट सञ्चालन हुने सवारीलाई विस्थापन गर्ने घोषणा गरेको छ ?
 वि.सं. २०८८ (आगामी १० वर्षभित्र, आ.व. २०७८/७९ को बजेटमार्फत)

३. विश्व वातावरण दिवस कहिले मनाइन्छ ?
 जुन ५
– अन्तर्राष्ट्रिय नारा ः पारिस्थितिकीय प्रणालीको पुनस्र्थापना ।
– राष्ट्रिय नारा ः नयाँ सोच र सिर्जना, प्राकृतिक प्रणालीको पुनस्र्थापना ।

४. संयुक्त राष्ट्र सङ्घद्वारा कुन अवधिलाई ‘पारिस्थितिकीय प्रणालीको पुनस्र्थापनाको दशक’ का रूपमा मनाउने निर्णय गरिएको छ ?
 सन् २०२१–२०३०

५. नेपालमा वातावरण संरक्षण परिषद्को गठन कहिले गरिएको हो ?
 वि.सं. २०४९ असोज १५

६. काठमाडौँ उपत्यकामा सवारी प्रदूषण जाँच कहिलेदेखि गर्न थालिएको हो ?
 वि.सं. २०५१ वैशाख १

७. इजरायलको राष्ट्रपतिमा को चयन हुनुभएको छ ?
 आइज्याक हर्जोग

– देशको ११ औँ राष्ट्रपतिका रूपमा निर्वाचित हर्जोगले १२० सदस्यीय इजरायली संसद्बाट ८७ मत प्राप्त गरेका ।
– हर्जोगले राष्ट्रपतिका अर्का उम्मेदवार मेरियम पेरेजलाई पराजित गरेका ।
– हर्जोग यसअघि लेवोर पार्टीको पूर्व प्रमुख रहनुका साथै सन् २०१५ मा संसद्मा विपक्षी दलको नेताका रूपमा रहेका ।
– इजरायलका हालका राष्ट्रपति रुभेन रिभलिनको कार्यकाल अर्को महिना समाप्त हुँदैछ ।
– आलङ्कारिक मानिने इजरायलको राष्ट्रपतिको कार्यकाल ७ वर्षको हुने ।

८. जातीय भेदभाव तथा छुवाछूत उन्मूलन दिवस कहिले मनाइन्छ ?
 जेठ २१
(वि.सं. २०६३ जेठ २१ गते मुलुकलाई जातीय छुवाछूत मुक्त राष्ट्र घोषणा गरिएको दिनको स्मरण गर्दै हरेक वर्ष जेठ २१ गतेको दिन यो दिवस मनाउने गरिएको ।)

९. अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट परिषद्ले एक दिवसीय विश्वकप क्रिकेटमा सहभागी हुने टिमको सङ्ख्या बढाई कति कायम गरेको छ ?
 १४ (सन् २०२१ जुन १ मा)
– सन् २०२७ को एक दिवसीय विश्वकपमा १४ राष्ट्रको सहभागिता हुने । अहिले एक दिवसीय विश्वकप क्रिकेटमा दश राष्ट्रको सहभागिता रहँदै आएको ।
– त्यसैगरी, टी–ट्वान्टी विश्वकपमा २० टिमले सहभागिता जनाउन पाउने । अहिले १६ राष्ट्रको सहभागिता रहँदै आएको ।
– सन् २०२४ को टी–ट्वान्टी विश्वकपमा २० टिमको सहभागिता हुने ।
– सन् २०२४ को विश्वकप पछि हरेक दुई वर्षमा टी–ट्वान्टी विश्वकप आयोजना गर्ने निर्णय समेत आईसीसीले गरेको ।
– त्यसैगरी, च्याम्पियन्स ट्रफी पुनः हुने भएको । सन् २०१७ देखि च्याम्पियन्स ट्रफी भएको छैन । च्यापियन्स ट्रफी भने ८ देशले नै खेल्ने छन् । एक दिवसीय विश्वकप क्रिकेट र च्याम्यिन्स ट्रफी चार–चार वर्षको अन्तरालमा नै हुने छन् ।

१०. विश्व खाद्य स्वच्छता दिवस कहिले मनाइन्छ ?
 जुन ७
– ‘आजको स्वच्छ भोजन, भोलिको स्वस्थ जीवन’ (क्बाभ ाययम लयध ायच ब जभबतिजथ तयmयचचयध) भन्ने नाराका साथ तेस्रो विश्व खाद्य स्वच्छता दिवस तथा तेह्रौँ राष्ट्रिय खाद्य स्वच्छता दिवस मनाइएको ।
– सन् २०१८ डिसेम्बर २० का दिन संयुक्त राष्ट्र सङ्घको महासभाले हरेक वर्ष जून ७ का दिन विश्व खाद्य स्वच्छता दिवस मनाउने निर्णय गरेअनुसार सन् २०१९ देखि विश्वव्यापी रूपमा यो दिवस मनाउन थालिएको ।
– आम उपभोक्तालाई खाद्य स्वच्छता र गुणस्तरका सम्बन्धमा जनचेतना अभिवृद्धि गर्ने उद्देश्यका साथ नेपालमा वि.सं. २०६५ देखि खाद्य स्वच्छता दिवस मनाउँदै आइएको ।

११. ‘थेओरी अफ रिलेटिभिटी’(सापेक्षतावाद) का प्रतिपादक अल्वर्ट आइन्स्टाइन हुन् भने सापेक्ष घनत्वको सिद्धान्तका प्रतिपादक को हुन् ?

 आर्किमिडिज

१२. प्रकृतिमा सबैभन्दा बढी मात्रामा पाइने ग्यास कुन हो ?
 नाइट्रोजन

१३. मानव शरीरको रक्त सञ्चालन प्रक्रिया विलियम हार्वेले पत्ता लगाएका हुन् भने वंशानुक्रमको सिद्धान्त कसले पत्ता लगाएका हुन् ?
 ग्रेगर मेण्डल
१४. सन्तुलित भोजनको अभावले हुने स्वास्थ्यसम्बन्धी समस्यालाई के भनिन्छ ?
 कुपोषण (मालन्यूट्रेसन)

१५. विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले कोभिड–१९ को भेरियन्टलाई ग्रिक अल्फावेटको आधारमा नामकरण कहिले गरेको हो ?
 सन् २०२१ मे ३१
– प्हिलो पटक जुन देशमा भेरियन्टको पहिचान भयो त्यही देशको नामको आधारमा कोभिड–१९ को भेरियन्ट नामकरण हुन थालेपछि विवाद बढेको थियो । यस्तो विवादलाई साम्य पार्न विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले मे ३१ मा कोभिड भाइरसको नयाँ भेरियन्टको नामकरण गरेको ।
– डब्लूएचओले बेलायतमा भेटिएको भेरियन्टलाई ‘अल्फा’, ब्राजिलमा भेटिएको भेरियन्टलाई ‘गामा’, दक्षिण अफ्रिकामा भेटिएको भेरियन्टलाई ‘विटा’, भारतमा भेटिएको भेरियन्ट (बी–१.६१७.२) लाई डेल्टा नामकरण गरेको । भारतमै फेला परेको अर्को भेरियन्ट (बी–१.६१७.१) लाई ‘कप्पा’ नाम दिइएको ।
– अत्यधिक सङ्क्रामक रहेका यी भेरियन्टलाई डब्लूएचओले ‘भेरियन्ट अफ कन्सर्न’ अर्थात् घातक भाइरसको सूचीमा राखेको ।
– ठाउँको आधारमा नाम दिँदा सम्बन्धित क्षेत्रलाई असर पर्ने भएकोले ग्रिक वर्णमालाबाट छानिएको डब्लूएचलोले जनाएको ।
– भाइरसहरूको आनुवंशिक संरचनाका आधारमा परीक्षण गरी खोप र औषधिको उत्पादनका लागि नामकरण गर्ने गरिएको ।
– भाइरोलोजिस्ट र वैज्ञानिकहरूको समूहले निकालेको निष्कर्षको आधारमा ‘इन्टरनेसनल कमिटी अन ट्याक्सोनोमी अफ भाइरस (आइसीटिभी)’ ले नामकरण गर्ने ।

१६. कालो ढुसी (म्युकरमाइकोसिस) नामक सङ्क्रमण कुन रोगका बिरामीमा देखिने सङ्क्रमण हो ?
 कोभिड–१९
– कोभिड–१९ भएका बिरामीमा म्युकरमाइकोसिस नामक सङ्क्रमण हुन सक्ने ।
– यो सङ्क्रमण विरलै देखिन्छ, तर सङ्क्रमण गम्भीर भए प्राणघातक पनि हुन सक्ने भएकाले समयमा नै यस सङ्क्रमणप्रति सजग हुनुपर्छ ।
प्रारम्भिक लक्षण
– अनुहार, मुख, नाक, आँखा वरिपरि दुख्ने,
– आँखा रातो हुने,
– नाकबाट बाक्लो सिँगान आउने,
– ज्वरो आउने,
– आँखाको ढकनी सुन्निने र ढकनी झुक्ने, आँखाले धमिलो देख्ने ।
रोकथामका उपाय
– सफा र सुख्खा मास्क प्रयोग गर्ने, डिस्पोजेबल मास्कको पुनः प्रयोग नगर्ने,
– नियमित रूपमा हात धुने वा स्यानिटाइजरको प्रयोग गर्ने,
– घर बाहिर वा फोहोरमा काम गर्नु परे डिस्पोजेबल पञ्जाको प्रयोग गर्ने,
– धेरै धुलो भएको र ओसिलो ठाउँमा नजाने,
– नुनिलो पानीले नाक सफा गर्ने,
– पोभिडोन आयोडिन भएको तरल पदार्थले घाँटी र मुख कुल्ला गर्ने,
– जथाभावी स्टेरोइड र एन्टिवायोटिक प्रयोग नगर्ने,
– सुगर भएका बिरामीले सुगर नियन्त्रणमा राख्ने,
– स्वास्थ्यकर्मीको सल्लाहमा मात्रै औषधि सेवन गर्ने,
– व्यक्तिगत सरसफाइमा ध्यान दिने ।

१७. सरकारले कुन अवधिलाई सार्वजनिक शिक्षाको दशकका रूपमा घोषणा गरेको छ ?
 वि.सं. २०७६–२०८५

१८. ग्लोबल सेन्टर फर साइवर सेक्युरिटीको स्थापना कहिले भएको हो ?
 सन् २०१८ जनवरी २६
– साइवर अपराधसम्बन्धी गतिविधिलाई निरुत्साहित गरी सुरक्षित साइबर स्पेश उपलब्ध गराउने उद्देश्यका साथ विश्व आर्थिक मञ्च (वल्र्ड इकोनोमिक फोरम) द्वारा यस संस्थाको स्थापना भएको ।
– यसको मुख्यालय स्वीट्जरल्याण्डको जेनेभामा रहेको ।

१९. तथ्यमा आधारित भएर नीति निर्माण गर्ने तयारीअनुसार सरकारले तथ्याङ्क प्रणाली विकासका लागि कति वर्षे रणनीति ल्याएको छ ?
 पाँच वर्षे (वि.सं. २०७५ चैत्र)
(रणनीतिले सङ्घीय संरचनाअनुसार केन्द्रदेखि स्थानीय तहसम्मका तथ्याङ्कीय एकाइ र गर्नुपर्ने काम निश्चित गर्ने । रणनीति कार्यान्वयन अवधिमा केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागलाई स्तरोन्नति गरी राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयमा परिणत गरिने जनाइएको ।)

२०. वर्षमा दुईपटक बजेट पेस गर्ने राष्ट्र कुन हो ?
 फ्रान्स

२१. अन्तर्राष्ट्रिय ओलम्पिक कमिटीको मुख्यालय कहाँ छ ?
 स्वीट्जरल्यान्डको लुजाने

२२. अरूद्वारा गाइएको गीतमा ओठ चलाएर गाएजस्तो गर्नुलाई के भनिन्छ ?
 लिप सिङ्गिङ

२३. सगरमाथाको चुचुरोमा पाइला टेक्ने सबैभन्दा कम उमेरका निजामती कर्मचारी को हुनुहुन्छ ?
 युवराज धिताल
– धितालले वि.सं. २०७८ जेठ १७ (सन् २०२१ मे ३१) मा २३ वर्षको उमेरमा सगरमाथाको सफल आरोहण गरेका ।
– पश्चिम रुकुमका धिताल हाल नापी कार्यालय दाङअन्तर्गत लमही शाखामा नापी प्राविधिकका रूपमा कार्यरत रहेका ।

२४. अक्सिजनको आविष्कार गर्ने वैज्ञानिक को हुन् ?
 जे. प्रिस्टले

२५. कुनै ग्रहले सूर्यको वरिपरि एक पटक घुम्न लागेको अवधिले त्यस ग्रहको केलाई जनाउँछ ?
 एक वर्षको आवधि
(कुनै ग्रहले आफ्नो अक्ष (एक्सिस) मा एक फन्को घुम्न लागेको अवधिले त्यस ग्रहको १ दिनको अवधिलाई जनाउँछ ।)

२६. सार्क जापान विशेष कोष (एसजेएसएफ) को स्थापना कहिले भएको हो ?
 सन् १९९३ सेप्टेम्बर २७

२७. दक्षिण एसियाका लागि युनिसेफको क्षेत्रीय कार्यालय कहाँ रहेको छ ?
 नेपाल

२८. युरोपेली आर्थिक समुदाय (ईईसी) लाई कहिलेदेखि युरोपेली सङ्घ (ईयू) बनाइएको हो ?
 १ नोभेम्बर १९९३

२९. नेपालले कुन आवधिक योजनादेखि वैदेशिक सहयोग लिन सुरु गरेको हो ?
 प्रथम पञ्चवर्षीय योजना

३०. नेपालमा वित्तीय क्षेत्र सुधार कार्यक्रम कहिलेदेखि सञ्चालन गरिएको हो ?
 वि.सं. २०५७ मङ्सिर
प्रस्तुतकर्ता :टंक के.सी.