काठमाडौं – डिज्नीको पहिलो दक्षिण पूर्व एसियाली हिरोइन ९० वर्ष लामो समयपछि विहीबार प्रिमियर भएको छ । राया, चलचित्र ‘राया एन्ड द लास्ट ड्रैगन’की मुख्य पात्र हुन् । उनी संसारको हरेक कुनामा पुगेर विश्वलाई बचाउन सबैलाई एकजुट गर्छिन् ।
तर, मानवता बचाउने जिम्मेवारीबाहेक रायाको काँधमा अर्को बोझ पनि छ ।
दक्षिण पूर्व एशियामा ११ वटा देश छन् र यहाँको जम्मा जनसंंख्या ६७.३ करोड छ । यी देशमा दर्जनौं फरक फरक संस्कृति छन् । यी फरकफरक संस्कृतिले आखिर दक्षिण पूर्व एसियाको पहिचान के हो त भन्ने प्रश्न खडा गरेको छ । डिज्नीकी नायिक राया्मार्फत दक्षिण पूर्व एसियाको पहिचानलाई आकार दिन खोजेको छ ।
कुमान्द्राको कथा
यो चलचित्र ‘कुमान्द्रा’ नामको एउटा काल्पनिक ठाउँको कथा हो । यहाँ पाँच थरिका जनजातिको बसोबास छ । जसमा हरेकको संस्कृति एकअर्कासँग फरक छ । यी काल्पनिक स्थानहरु दक्षिण पूर्व एसियाको अलग–अलग स्थानबाट प्रेरित छन् ।
चलचित्रले हजारौं वर्ष पहिले यी स्थानहरु कस्ता देखिन्थे भन्ने त्यो कल्पनाको संसारमा पुयाउँछ । चलचित्रकी मुख्य पात्र रायले लगाउने सलाकोट टोपीले दक्षिण पूर्व एसियाको झलक दिलाउँछ । यो फिलिपिन्समा लगाउने परम्परागत टोपी जस्तै देखिन्छ । यसका साथै रायाले यात्राका लागि प्रयोग गर्ने साधनले दक्षिण पूर्व एसियाको लोकप्रिय साधन रिक्सालाई प्रतिनिधित्व गर्दछ ।
रायाको लडाई वा भनौं युद्ध गर्ने शैली सिलाटसँग मिल्दोजुल्दो छ । सामान्यतया यो (सिलाट) मलेसिया र इन्डोनेसियामा हुने माार्शल आर्ट हो । चलचित्रका निर्माता ओसनट शुरेका अनुसार यी क्षेत्रको चिनारी भनेको समुदायस्तरमा वा भनौं मिलेर काम गर्ने हो ।
दक्षिण पूर्व एसियालीको पहिचान
चलचित्र रिलिज भएसँगै केही दर्शकले यस चलचित्रबारे गुनासो पोखेका छन् । उनीहरुका अनुसार चलचित्रमा विभिन्न देशका अलग–अलग संस्कृतिको एक–एक अंशलाई जोडेर सतहमा मात्रै पस्केको छ । यद्यपी चलचित्रकी सह–स्क्रिप्टराइटर, मलेसियाकी ऐडका अनुसार चलचित्रमा यी कुराहरुलाई गम्भीरताका साथ प्रस्तुत गर्न खोजिएको छ ।
यसलाई अझै प्रस्ट्याउन उनी उदाहरण दिँदै भन्छिन्, “उदाहरणका लागि रायाका बुबाले उनीहरुका लागि सुप बनाउँदछन् । यसबाट तपाई देख्न सक्नुहुन्छ कि दक्षिण पूर्व एसियाली राज्यहरुमा खानाको माध्यमबाट प्रेम देखाउने कुरालाई जोड दिइन्छ ।”
यद्यपि इन्डोनेसियाका एक ट्विटर प्रयोगकर्ताका अनुसार पूरा दक्षिण पूर्व एसियालाई देखाउन असम्भव छ । उनका अनुसार यो चलचित्र दक्षिण पूर्व एसियाको एउटा खास संस्कृतिमा मात्रै सिमित छ ।
तर चलचित्र निर्माण टिमका अनुसार चलचित्र ती राज्यहरुबाट प्र्रेरित छ र चलचित्रको उद्देश्य कुनै एउटा संस्कृति वा कुनै एउटा देशलाई मात्रै केन्द्रमा राख्ने भने पक्कै होइन ।
चलचित्रकी सह–स्क्रिप्टराइटर, भियतनामकी एनगुएन भन्छिन्, “हामीले पूर्ण रुपमा एउटा नयाँ कथा बुनेका छौं । तर, यसको डीएनए वास्तविकतासँग जोडिएको छ । हामीले थाइल्याण्डकाहरु खराब छन् र मलेसियाकाहरु राम्रा छन् भनेर देखाउन खोजेका भने होइनौं ।”
यता, ओपन युनिभर्सिटी मलेसियाका सहयोगी प्रोफेसर डेविड लिम दक्षिण पूर्व एसियाको पहिचान के हो भन्ने कुरामा दक्षिण पूर्व एसियाका मानिसहरु आफैं अझै चिन्न गरिरहेको बताउँछन् ।
उपनिवेशवादले यहाँका हरेक देशको संस्कृतिलाई असर गरेको उनको बुझाई छ । जस्तै भियतनाम फ्रान्सको उपनिवेश भएको छ, जबकी इन्डोनेसियामा डचहरुको शासन थियो ।
यी राज्यका नागरिकलाई राष्ट्रवादको भावनाको ज्ञान दिनुपर्ने उनको जोड छ । लिम भन्छन्, “यहाँ राष्ट्रियताको भावना बुझाउँन जरुरी छ । मलाई लाग्छ कि यहाँ एउटा राष्ट्रवादी प्रतिस्पर्धा हुन जरुरी छ ।”
कतिले चलचित्रले सिमित कुरालाई मात्रै देखाएको भन्दै गुनासो पोखिरहँदा लिम भने एउटा चलचित्रले सबै राज्यलाई देखाउँन सक्छ भन्ने आशा राख्नु अर्थहीन भएको बताउँछन् ।
(वाइवेट टैन/बीबीसी हिन्दी)