सुर्खेत – कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान शिक्षण अस्पताल जुम्लाले स्वास्थ्य बिमा अन्तरर्गतका बिरामीलाई उपचार गरेको झण्डै १२ लाख दावी रकम स्वास्थ्य बिमा बोर्डले भुक्तानी रोकेको छ ।
विगत साढे १० महिना यता प्रतिष्ठानले स्वास्थ्य बिमा अन्तर्गतका ३० हजार बढि विरामीको उपचार गरेको छ । जसमध्ये भदौ यता फागुन १६ गतेसम्म उपचार सेवा लिएका बिरामीको दावी रकम राष्ट्रिय स्वास्थ्य बिमा बोर्डबाट भुक्तानी हुन बाँकी छ । भने गत बैशाखदेखि साउन महिनासम्म उपचार सेवा लिएका दुई हजार एक सय १५ जना बिरामीको बिल अनुसार कागजात नमिलेपछि झण्डै १२ लाख रकम भुक्तानी रोकिएको हो ।
प्रतिष्ठानले बिरामीलाई सेवा दिएपनि नियम संगत बिल अनुसार कागजात नमिलेपछि स्वास्थ्य बिमा बोर्डले ११ लाख ९७ हजार तीन रुपैंया भुक्तानी रोकेको छ । उक्त बिल अनुसार प्रतिष्ठानले पठाएका सबै कागजात अस्विकृत भइ फिर्ता आएका हुन् ।
जसमा गत बैशाख महिनामा उपचार सेवा लिएका दुई सय ११ जना बिरामी बापतको ६५ हजार दुई सय ७७ रुपैंया र जेठ महिनामा उपचार सेवा लिएका पाँच सय २९ बिरामीको एक लाख ६० हजार सात सय ६ रुपैंया भुक्तानी दावीका कागजात अस्विकृत भएका छन् । त्यस्तै बिमा बोर्डले असार महिनामा आठ सय ३४ बिरामीको चार लाख ३५ हजार पाँच सय ५१ र साउन महिनामा पाँच सय ४१ बिरामी वापतको पाँच लाख ३५ हजार पाँच सय १९ रुपैंया बराबर बिल अुनुसार कागजात अस्विकृत गरेको हो ।
प्रतिष्ठानले स्वास्थ्य बिमा अन्तर्गत बिरामीलाइ सेवा दिएपनि सेवा वापतको दावी रकम भुक्तानी माग्दा बिल अनुसारको बिमा कागजात नपठाउँदा र समयमै डकुमेन्ट समिट नहुदाँ स्वास्थ्य बिमा बोर्डले दावी रकम भुक्तानी नदिएको हो । यस्तै बिमाभित्र नपर्ने औषधि दिएमा पनि दावी रकम अस्विकृत हुने गरेको छ ।
यता प्रतिष्ठानका मेडिकल रेकर्डर मेगराज बुढाले बिमा बोर्डले अस्विकृत गरेको कागजात र भुक्तानी रोकेको रकमबारे कार्यालयलाइ कुनै जानकारी नदिएको बताउनुहुन्छ । स्वास्थ्य बिमा बोर्डको सर्वर डाउन हुने र जुम्लामा इन्टरनेट पनि स्लो हुदाँ बिमित व्यक्तिको उपचारपछि बिल अनुसारको कागजात जुटाउन तथा समिट गर्न समस्या हुने गरेको उहाँले बताउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो, ‘सर्वर र इन्टरनेटले काम नगर्दा पनि आएका बिरामीलाइ व्यवहारीकता अपनाएर सेवा दियौं । तर पछि हेर्दा कसैको बिमा नविकरण नभएको पनि पाइन्थ्यो । त्यसैले पनि बिल अनुसार कागजात छुट्ने समस्या भयो ।’
उहँका अनुसार यसअघि प्रतिष्ठानमा कहिले कर्मचारी अभाव त कहिले इन्टरनेट जस्ता प्राविधिक समस्याका कारण स्वास्थ्य बिमाका बिरामीको उपचारपछि समयमै बिमा बोर्डमा बिल अनुसारका कागजात समिट गर्न ढिलाइ हुने समस्या थियो । तर हाल प्रतिष्ठानले इन्टरनेटले काम नगरेको समयमा र बिमा बोर्डको सर्वर डाउन भएको समयमा स्वास्थ्य बिमाका बिरामीको सेवा रोक्ने निर्णय गरेको छ ।
यसअघि स्वास्थ्य बिमाका बिरामीको उपचारपछि सात दिनभित्र बिल अनुसार कागजात स्वास्थ्य बिमा बोर्डमा समिट गरिसक्नुपर्ने व्यवस्था थियो । तर आगामी चैत १ गतेदेखि बिरामीलाई सेवा दिएको सोही दिनमा कागजात समिट गर्नुपर्नेछ । यो नियमले प्रतिष्ठानलाइ सेवा दिन थप सकस पर्ने देखिन्छ । स्वास्थ्य बिमा कार्यालय जुम्लाको तथ्यांकनुसार हालसम्म जुम्लाका ९० हजार दुई सय नागरिक स्वास्थ्य बिमाको पहुँचमा छन् ।
चार करोड बढि भुक्तानी गर्न बाँकी
कर्णाली प्रतिष्ठानले स्वास्थ्य बिमा बोर्डबाट चार करोड ८२ लाख ५९ हजार सात सय पाँच रुपैंया भुक्तानी लिन बाँकी छ । स्वास्थ्य बिमा अन्तर्गत भदौ महिनादेखि फागुन १६ गतेसम्म उपचार गराएका २८ हजार पाँच सय १९ जना बिरामी वापत बिल अनुसारको रकम बिमा बोर्डले हालसम्म पठाएको छैन ।
जसमा भदौ महिनामा ६ हजार चार सय आठ जना बिमित विरामीले उपचार लिएको ९४ लाख ९८ हजार एक सय ७४ रुपैंया, असोजमा चार हजार नौ सय ९० विरामीको ९४ लाख ६६ हजार दुई सय ४२ रुपैया र कार्तिकमा तीन हजार पाँच सय १० जना विरामीको ६० लाख ७७ हजार नौ सय ४५ रुपैयाँ प्रतिष्ठानले भुक्तानी पाउन बाँकी छ ।
त्यस्तै, मंसिरमा तीन हजार पाँच सय ९६ विरामीको ६४ लाख ९९ हजार उक सय ९४ रुपैयाँ, पुषमा चार हजार पाँच सय ८१ विरामीको ७७ लाख ६९ हजार एक सय ५५ रुपैयाँ, माघमा तीन हजार पाँच सय पाँच जना बिरामीको ५९ लाख र फागुन १६ गतेसम्मका एक हजार नौ सय २९ जना विरामीको ३० लाख ४८ हजार ७९८ रुपैयाँ बिमा बोर्डबाट भुक्तानी भएको छैन ।
विगत एक महिनायता बिमितले कुल उपचार खर्चको १० प्रतिशत रकम आफै तिर्ने व्यवस्था गरेदेखि बिमित उपचारको संख्या पनि छट्दै गएको छ । बिमाको दुरुपयोग बढेपछि १० प्रतिशत बिमितले तिर्ने व्यवस्था गरिएको हो ।
अस्पतालमा आउने बिमित विरामीले आबश्यक औषधी तथा उपचार उपभोग गरेपनि खर्च अनुसार दावी रकम प्राप्त नहुदाँ समस्या भएको प्रतिष्ठानका लेखा अधिकृत मकेन्द्र शाहीले बताउनुभयो । उहाँले भन्नभुयो, ‘एकातिर सिमित स्रोतले प्रतिष्ठान संचालनमा चुनौती छ । अर्कोतिर बिमितको उधारो उपचार गर्न बाध्य हुदाँ आर्थिक भार पनि बढ्दै गएको छ ।’
कर्णालीका १० जिल्ला सहित सुदुरपश्चिमका ३ गरी १३ जिल्लामा प्रतिष्ठानले सेवा दिईरहेको छ । तर संघिय सरकारले प्रयाप्त बजेट नदिँदा, विशषेज्ञ सेवा प्रवाह, अध्यायन तथा अनुसन्धानका काम प्रभावित हुदैँ आएका छन् ।
दुई/दुई महिनामा भुक्तानी गर्ने तयारी
राष्ट्रिय स्वास्थ्य बिमा बोर्डले यसअघि स्वास्थ्य बिमाका बिरामीको उपचार वापतको रकम स्वास्थ्यसंस्थालाई भुक्तानी गर्न ढिलाइ भएको स्विकार्दै अब दुई÷दुई महिनामा भुक्तानी गर्ने तयारी गरिएको जनाएको छ ।
बिमा बोर्डकी सूचना अधिकारी ओम कुमारी कंडेल गत भदौ महिनादेखि मंसिरसम्मको रकम बोर्डले छिट्टै पठाउने तयारी रहेको बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार मंसिरसम्मको रकम पठाइसकेपछि विस्तारै पुस महिनायताको पनि रकम पठाउने तयारी छ ।
‘अब प्रत्येक दुई÷दुई महिनामा स्वास्थ्य बिमाको दावी रकम पठाउने तयारी छैं’ उहाँले भन्नुभयो, ‘यसअघि बोर्डमा जनशक्तिको कमि हुदाँ दावी रकमका लागि प्राप्त कागजात अध्ययन गरी भ्यालुलेशन गर्न समय लाग्यो । त्यसैले भुक्तानी ढिलाइ भएको हो ।’
कर्णाली प्रतिष्ठानका यसअघि अस्विकृत भइसकेका बिल अनुसारको रकम भुक्तानी नहुने भन्दै बाँकी महिनाका प्राप्त कागजात अध्ययन गरी भ्यालुलेशनका आधारमा रकम भुक्तानी गरिने उहाँको भनाइ छ । उहाँका अनुसार हाल स्वास्थ्य बिमा बोर्डले देशभरका चार सय ४२ वटा स्वास्थ्य संस्थालाइ स्वास्थ्य बिमा उपचारको रकम भुक्तानी गर्दै आएको छ ।
बोर्डमा दैनिक ३० हजार बढि बिरामीका कागजात प्राप्त हुन्छन् । दावी रकम अनुसारक बिल तथा कागजात चेकजाँच गर्न समय लाग्छ । यसबारे त्रुटि नहोस् भनेर सात वटै प्रदेशमा अवस्था बुझ्न र आवश्यक जानकारी दिन बोर्डको टिम पनि पुगेको थियो ।
तर बोर्डमा आउने कागजातमा स्वास्थ्य संस्थाले त्रुटिरहित पठाउन सकेका छैनन् । दावी रकम भुक्तानीको कामलाई छिटो छरितो बनाउन आगामी चैत १ गतेदेखि स्वास्थ्य बिमाका बिरामीको उपचार गरेको कागजात सोही दिनभित्रै पठाउनुपर्ने व्यवस्था छ । अन्यथा रकम भुक्तानी नगर्ने बोर्डले जनाएको छ ।